Tôi là một sinh viên năm ba đại học, đang theo học ngành Công tác xã hội. Gia cảnh không khá giả nên tôi tranh thủ làm thêm đủ nghề để trang trải học phí và tiền sinh hoạt. Từ bưng bê quán ăn, phát tờ rơi, cho đến phụ việc tại siêu thị, miễn có đồng ra đồng vào là tôi làm.

Một hôm, khi đang rải CV tìm việc lặt vặt theo giờ, tôi thấy một mẩu tin tuyển dụng ngắn ngủi:
“Tìm người dọn nhà 3 buổi/tuần, ưu tiên nam sinh viên, lương thỏa thuận, công việc nhẹ nhàng.”
Tôi gọi thử. Đầu dây bên kia là giọng một người phụ nữ lớn tuổi, yếu ớt nhưng nhẹ nhàng. Sau khi nghe tôi giới thiệu qua, bà chỉ nói:
– Cháu đến thử xem sao. Nhà bà số 23, cuối ngõ 27, đường Đào Tấn.

Chiều hôm đó, tôi tìm đến. Ngôi nhà cũ kỹ, nằm lọt thỏm trong con hẻm nhỏ, cổng rào bằng sắt đã rỉ sét theo năm tháng. Tôi gõ cửa, một lúc sau mới thấy bà lão lom khom bước ra, dáng người gầy guộc, tóc bạc gần hết, tay run run mở cánh cổng.

Bà tên là Tư, năm nay đã ngoài bảy mươi, sống một mình sau khi con gái duy nhất định cư ở nước ngoài. Bà bảo không muốn sống ở đâu khác, cũng không muốn làm phiền con cháu nên một mình trụ lại căn nhà cũ, quen thuộc, đầy kỷ niệm.

Tôi bắt đầu làm việc tại đó mỗi thứ Hai, Tư, Sáu hàng tuần. Công việc không nặng: quét dọn nhà cửa, giặt giũ vài bộ đồ, sắp xếp lại những đồ đạc phủ bụi. Nhưng dần dà, bà Tư yếu hơn thấy rõ. Những lúc tôi đến, bà đã ngồi im một chỗ, thở khó khăn. Một lần, bà ho sặc sụa đến mức mặt tái mét, tôi vội đỡ bà nằm xuống rồi lục tủ tìm thuốc. Từ đó, tôi không chỉ dọn dẹp mà còn nấu cơm, đi chợ, và thậm chí chở bà đi khám mỗi tháng.

Khi bác sĩ chẩn đoán bà mắc ung thư phổi giai đoạn cuối, tôi lặng người. Nhưng bà lại cười hiền, như thể chuyện sinh tử chỉ là một điểm dừng chân nhẹ nhàng.

– Bà sống đủ rồi. Nhưng có cháu bên cạnh, bà thấy đời mình không lẻ loi.

Tôi vẫn tiếp tục ở bên bà Tư, không màng đến chuyện lương lậu nữa. Có những hôm trời mưa, tôi mua cho bà hộp sữa nóng, hoặc lon chè đậu xanh bà thích. Bà cười, đôi mắt nhăn nheo ánh lên thứ ấm áp kỳ lạ.

Rồi một ngày thứ Sáu, tôi đến như thường lệ, nhưng gọi mãi không thấy bà ra mở cửa. Tim tôi bỗng đập mạnh. Tôi nhảy rào vào nhà, đập cửa kính phòng ngủ… Bà Tư nằm im, đôi mắt khép lại, đôi môi khẽ cong như đang mỉm cười.

Bà đã ra đi. Trên bàn là một phong bì thư, có dòng chữ nguệch ngoạc:

“Gửi Minh – đứa cháu bà chưa từng sinh ra nhưng yêu thương như máu mủ.” 

Tay tôi run lên khi cầm lấy phong bì. Chữ viết bên ngoài nguệch ngoạc, có chỗ còn lem mực như thể vừa được viết trong lúc gắng gượng.

Tôi mở lá thư ra. Bên trong là một tờ giấy cũ, gấp đôi, kèm theo đó là một bức ảnh nhỏ – ảnh đen trắng chụp một người đàn ông đang bế một đứa trẻ. Đứa bé trong ảnh là ai, tôi không rõ, nhưng gương mặt người đàn ông trông rất giống… tôi.

Tôi đọc từng dòng thư mà cổ họng nghẹn lại.

“Minh thân mến,

Khi cháu đọc những dòng này, có lẽ bà đã không còn.

Bà không có nhiều thời gian để nói hết những điều trong lòng, nên đành gửi lại bằng thư.

Cháu không chỉ là người dọn dẹp nhà, không chỉ là đứa sinh viên nghèo đi làm thêm. Cháu là một điều kỳ diệu cuối cùng mà ông trời ban cho bà trong những ngày cuối đời.

Từ lúc con gái bà ra nước ngoài, bà sống một mình, ngày tháng trôi như một chiếc lá rụng. Không ai hỏi han, không ai quan tâm.

Rồi cháu đến. Ban đầu, bà chỉ muốn thuê một người quét nhà. Nhưng không ngờ, cháu lại mang cho bà nhiều hơn thế. Sự ấm áp. Sự kiên nhẫn. Và… tình người.

Cháu không biết đâu Minh à, những hôm cháu mua cho bà hộp sữa, hỏi bà ăn gì chưa, hay chỉ đơn giản là mở cửa thật nhẹ để không làm bà giật mình… đều khiến bà cảm động lắm.

Cháu làm tất cả như thể bà là người thân của cháu. Và chính vì thế… bà thấy mình không còn cô độc.

Nhiều đêm bà không ngủ được, nằm nhìn trần nhà và nghĩ: “Giá như mình có đứa cháu như Minh.”

Mà kỳ lạ thật cháu ạ, cháu giống ông ấy – chồng bà – như hai giọt nước. Bức ảnh kèm theo thư này là chụp ông bế con gái bà. Ông mất sớm trong một vụ tai nạn.

Nhiều khi nhìn cháu, bà cứ ngỡ là ông quay lại thăm bà trong hình hài một đứa cháu trai.

Bà không có gì quý giá để trả công cho cháu, tiền bạc thì cũng chỉ đủ lo hậu sự.

Nhưng bà để lại một cuốn sổ nhỏ – sổ tiết kiệm cũ bà tích cóp nhiều năm, để dành cho tuổi già. Dù không nhiều, mong cháu dùng để tiếp tục học hành và sống tốt.”

“Bà thương cháu như ruột thịt.
Đừng khóc nếu một mai bà đi.
Hãy sống như cách cháu từng chăm sóc bà – tử tế, giản dị, và ấm áp.”

Bà Tư. 

Tôi đặt lá thư xuống bàn, tim như có ai bóp nghẹt. Nước mắt không kìm được nữa. Tôi bật khóc như một đứa trẻ. Người phụ nữ ấy – không ruột rà máu mủ, chẳng họ hàng thân thích – lại để lại cho tôi nhiều hơn cả những gì một người thân có thể làm.

Tôi nhìn quanh căn nhà. Nơi đây từng vang tiếng bà ho khan, tiếng dép lê chậm rãi, mùi dầu gió cay nồng. Giờ chỉ còn lại im lặng. Thứ duy nhất còn vang lên là âm vang trong lòng tôi – của tình người, của một thứ cảm xúc không tên nhưng day dứt mãi mãi.

Sau tang lễ, tôi làm thủ tục thanh lý nhà theo di nguyện bà để lại. Căn nhà nhỏ được chính quyền địa phương hỗ trợ chuyển nhượng cho một gia đình chính sách, còn số tiền tiết kiệm bà gửi – gần 20 triệu – tôi dùng để đóng học phí kỳ cuối và dành một phần nhỏ in khung bức ảnh bà và tôi chụp chung hôm sinh nhật bà.

Có lần, bạn cùng lớp hỏi:

– Mày bỏ bao công sức, mà bà ấy chỉ để lại ít tiền vậy thôi hả?

Tôi cười, không đáp. Vì làm sao kể hết được cái giá của một sự ấm áp trong những ngày cuối đời? Làm sao đong đếm được một tình cảm chân thành giữa hai người xa lạ, mà đến chết vẫn còn nhớ đến nhau?

Tôi tốt nghiệp. Sau này đi làm, có lúc bận rộn đến mức quên ăn, quên ngủ. Nhưng hễ đêm về tắt điện nằm yên, tôi lại nhớ đến hình ảnh bà Tư ngồi trong góc nhà, đôi mắt hiền và nụ cười run rẩy khi tôi mang cho bà hộp chè đậu.

Có lẽ, chúng ta ai rồi cũng sẽ có lúc cần một người quan tâm mình, không vì lợi ích, không vì máu mủ – mà chỉ đơn giản vì thương.

Và tôi đã may mắn gặp được người đó.

Không phải một người thân, mà là một người khiến tôi trở nên tử tế hơn, biết ơn hơn, và dũng cảm hơn khi sống giữa đời này.